Elektrikli Araç Kılavuzu 2023
Elektrikli Araç Kılavuzu
Elektrikli Araç Kılavuzu: Elektrikli Araç Nasıl Kullanılır?
Gittikçe büyüyen elektrikli otomobil pazarı gösteriyor ki artık elektrikli araç sahibi olmak eskisine kıyasla daha cazip. İçten yanmalı motorların devri kapanmak üzere. Bunun çeşitli nedenleri var elbette. Artan petrol fiyatlarından tutun da, içten yanmalı motorun bakım zorluğu ve maliyetine kadar pek çok neden sayılabilir. Elektrikli motorla çalışan araçlar ise epey temiz, sürdürülebilir bir alternatif olarak öne çıkıyor.
Her yeni başlangıçta olduğu gibi, elektrikli araç konusu da akıllarımızda soru işaretleri oluşturuyor. Eğer böyle bir yatırım yapacaksak, en doğrusuna yönelmek tüm artılarını eksilerini bilmek istiyoruz. Mesela aklımızda dönüp duran sorulardan bazıları:
Elektrikli araç nasıl kullanılır? Geleneksel içten yanmalı motor sistemlerinden farkı nedir? Elektrikli araç sahiplerinin araçlarını kullanırken dikkat etmeleri gereken unsurlar nelerdir? %100 şarj edilmiş bir elektrikli araç ne kadar yol alır? Şarj istasyonu bulmak kolay mıdır? Elektrikli araçların bakımı nasıl yapılır?
Bu soruların hepsini sizler için zengin bir blog yazısında ele aldık. Hazırsanız, başlayalım.
Elektrikli Araç Nedir?
Öncelikle kısaca bu soruyu yanıtlayalım. Elektrikli araç, teknolojinin gelişmesi ile verimli hâle gelen, tasarruflu, sessiz elektrikli motorlarla çalışan otomobillere denir. Bu araçlarda içten yanmalı araçta sağlanan konfor ve güvenlik donanımlarının tamamı mevcuttur. Elektrikli araçta tork gücünün hissedilebilmesi için motorun belirli bir devire uluşmasına ihtiyaç yoktur. Bu araçlar elektrik motorunun içinde bulunan ve dönerek hareket eden rotor isimli parça sayesinde çalışırlar. Rotor dönüşü ile üretilen elektrik enerjisi, harekete dönüşür.
Elektrikli Araç Nasıl Çalışır ve Kullanılır?
Elektrikli araçların temel çalışma prensibine bakılırsa evinizde her gün kullandığınız elektrik, motorlu aletler gibidir. Benzin veya mazotla çalışan geleneksel araçların içten yanmalı motorlarına kıyasla, elektrikli araçların çok daha verimli bir çalışma prensibi vardır.
Bu verimlilik, temel olarak çok daha basit bir mekanizma ile güç üretmesinden kaynaklanır. Basitçe açıklamak gerekirse elektrikli araçların parça sayısı, içten yanmalı motorla çalışan araçlara kıyasla çok daha azdır. Debriyaj balatası, vites kutusu, pistonlar, yakıt tankı, egzoz sistemi ve yağ ve su pompası elektrikli araçlarda bulunmaz. Elektrikli araçlarda vites olmadığı için debriyaj pedalı da bulunmaz dolayısı ile hareket yönetimi otomatik vites otomobillerde olduğu gibi gaz, fren ve direksiyon ile sağlanır.
Elektrikli araçların içerisinde bulunan lityum-iyon pillerden oluşan bataryaların şarj kapasiteleri ve kullanım ömürleri ile ilgili de bilgi verelim: Bu bataryalar ile elektrikli araçlar verimli biçimde herhangi bir sorun yaşanmadan 300 bin-1 milyon kilometre yol yapabilmektedir.
Elektrikli Araç Nasıl Şarj Edilir?
Elektrikli araç kullanırken tıpkı benzinli araçlarda olduğu gibi, motor fonksiyonlarının devam edebilmesi için enerji kaynağına ihtiyaç duyulur. Elektrikli araçlarda bu enerji kaynağı şarj ünitelerinden sağlanır. Bu üniteler, hızlı şarj istasyonlarında bulunur ve buralardaki yüksek akım sayesinde pil kapasitelerine bağlı olarak 24-55 dakika içinde araç %80 şarj seviyesine ulaşır. Fakat bir elektrikli aracı kullanırken onu şarj etmek için akaryakıt istasyonu gibi bir istasyon olması şart değildir.
Bu araçlar, evde alternatif akım veren standart prizler kullanılarak da şarj edilebilir. Evdeki elektrik tesisatı kullanırken elektrikli aracın şarj süresinin daha uzun olmasının nedeni, tek fazlı ve düşük amperli akım olmasıdır. Ancak elektrikli araç sahipleri evlerine, otoparklarına Hızlı Şarj üniteleri koydurabilmektedir. Günümüzde gittikçe yaygınlaşan Hızlı Şarj istasyonları, AVM, otopark, cafe, restoran gibi noktalarda da bulunmaktadır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki elektrikli aracı Hızlı Şarj ünitelerinde şarj ederken mutlaka uzun süre bekleme zorunluluğu yoktur. Eğer uzun yol yapmayacaksanız, özellikle şehir içi kullanımlarda sadece 10-15 dakika bekleyerek ortalama 100 km yol kat edebilirsiniz. Ajandanıza uygun olarak zaman zaman kısa süreli şarjlar ve haftada bir uzun şarj yaparak elektrikli otomobilinizi kullanabilirsiniz. Elektrikli araç kullanan kişi, şarj sürelerini kendi hayat akışına göre planlamakta özgürdür.
Elektrikli araç nasıl kullanılır diyenler için bir diğer merak konusu araçların batarya ömürleridir. Bataryaların ömürleri çok uzundur hatta bitmez diyebiliriz. Bu noktada konuşulması gereken aslında batarya ömrü değil batarya verimlilik seviyeleridir. Batarya verimlilik seviyeleri, zamanla azalır. Bu süre ise günümüzde en az 8 yıldır. 8 yılın sonunda elektrikli araçların menzili yaklaşık ilk güne kıyasla %80 oranındadır. Günümüzde 1 milyon kilometreye ulaşmış elektrikli otomobil vardır ve bu otomobil hâlâ yoldadır.
Elektrikli araçların şarj edilmesi için üç farklı yöntem vardır: Bunlardan ilki ev tipi olarak de bilinen şarj yöntemidir. Ev prizine takılarak kullanılan bu şarj türü, elektrikli aracı yavaş şarj eder. 120 Volt enerji değeri ile yapılan bu şarjda aracın tamamen şarj olması 7-29 saat alabilmektedir. Bu nedenle pek tercih edilen bir yöntem olduğunu söyleyemeyiz. İkinci yöntem ise normal şarj olarak bilinir ve 240-400 Volt enerji aktarımı yapan priz gerektirir.
Bu yöntemle 1 saatlik şarj ile 25 ila 40 km yol kat edilebilir, aracın tamamen şarj olması ise 2-10 saat sürer. Üçüncü yöntem ise, en çok tercih edilen ve gittikçe yaygınlaşan bir yöntem olan Hızlı Şarj yöntemidir. Bu yöntemde doğru akım (DC) kullanılır ve 400-600 Voltluk bir enerji sağlar. 10 dakikalık şarj ile yaklaşık 65 km yol kat edilebilir ve aracın tamamen şarj olması için ortalama 25-45 dakika gerekir. Bu yöntemi kullanabilmek için özel olarak tasarlanmış şarj üniteleri bulunmaktadır.
Batarya %100 Şarj Edildiğinde Elektrikli Araç Ne Kadar Gider?
Elektrikli otomobillerin performans seviyesinin şarjı azaldıkça düştüğü ile ilgili görüş yanlıştır. Tıpkı benzinli araçlarda olduğu gibi, yarım ya da çeyrek depo benzinle aracın performansı değişmeyeceği gibi, elektrikli araçlarda da performans seviyesi düşmez. Bataryası tamamen şarj edilmiş olan bir elektrikli otomobilin kat edeceği mesafe modele göre değişiklik gösterir.
Günümüzde elektrikli araçlar, tam şarj edilmiş pillerle 250 ile 650 kilometre arasında yol kat edebilmektedir. Batarya teknolojisindeki yeniliklerle birlikte bu sürelerin uzayacağı ön görülmektedir. Pek çok elektrikli otomobil firması elektrikli aracın bataryasına en az 8 yıl ve en fazla da 15 yıllık garanti süresi verir.
Farklı otomotiv markaları, farklı batarya kapasitesinde elektrikli araçlar üretmektedir. Elektrikli aracın kullanım amacına göre bu modellerin menzil aralığı seçenekleri de mevcuttur. Örneğin, elektrikli aracınızı daha çok şehir içinde kullanacaksanız, üretim maliyeti daha düşük olan daha düşük menzilli elektrikli otomobil seçenekleri mevcuttur. Eğer sürekli şehirlerarası yolculuk düşünüyorsanız, yüksek menzilli elektrikli otomobil alternatiflerini göz önünde bulundurabilirsiniz.
Elektrikli Araçların Bakımı Nasıl Yapılır?
Elektrikli araç kullanırken dikkat edilecek unsurlardan bir tanesi, aracın bakımlarıdır.
Benzin veya mazotla çalışan arabalara kıyasla elektrikli araçların motor yapısı daha basit olduğundan ve elektrikli aracın motorunda daha az hareket eden parça bulunduğundan, bakım yapılması gereken daha az parça vardır. Bu durum kullanıcıya büyük bir kolaylık sağlar. Bu anlamda bütçe dostu olan elektrikli araçların bakımları, kat ettiği mesafeye göre yapılır. Bu bakımlardan bazıları şöyle sıralanabilir:
- Batarya verimliliği ve yıpranma payı tespiti
- Elektrikli motorun performans ölçümü
- Elektrikli parçaların kontrolü
- Gerek duyulursa batarya değişimi yapılması
Bunların dışında, elektrikli araçlar kullanıldıkça, tıpkı geleneksel içten yanmalı motorlu araçlarda olduğu gibi lastik ve fren sistemlerinin de bakıma girmesi gereklidir.
Elektrikli Araç Kullanırken Performans
Elektrikli araçların çalışma prensipleri nedeni ile torku yüksektir. Dolayısı ile dik yokuşları rahatlıkla çıkar, dört mevsim her yolda yüksek performans seviyelerinde çalışır. Elektrikli araç kullanırken insanların endişe etmelerinden biri güç gerektiren durumlarda aracın performansının yetmeyeceği yönündedir ancak bu bilgi tamamen yanlıştır. Bagajı dolu ve 4 yolculu bir elektrikli araç, dik yokuşta kontağı açılsa bile, yüksek tork sayesinde hiç teklemeden hareket edecektir.
Elektrikli Araç Kullanırken Ekonomi
Elektrikli araç nasıl kullanılır sorusunu kapsamlı bir şekilde ele alırken kullanıcılar açısından sadece önemli faydalarından bahsetmemek olmaz. Elektrikli araçların sağladığı en önemli yararlardan biri yakıt tasarrufudur. Elektrik; benzin ve mazota kıyasla daha düşük maliyetli bir enerji kaynağıdır.
Şarj maliyeti göz önüne alındığında elektrikli araçlar geleneksel araçlardaki benzin tutarına göre yüzde 75’e kadar tasarruf sağlamaktadır. Sürekli değişen petrol fiyatları, azalan petrol rezervleri, petrol konusunda dışa bağımlılık gibi unsurlar da elektrikli araçları, hem bireysel hem ulusal bazda daha ekonomik hale getirmektedir. Ayrıca elektrikli otomobiller, hem çevreciliği hem ekonomiye katkıları dolayısı ile devletlerin teşvik verdiği ürünlerdendir.
Elektrikli araçlar için Motorlu Taşıt Vergisi uygulaması yok. Özel Tüketim Vergisi uygulaması ise, aracın ürettiği motor gücünün kW cinsinden değerine göre hesaplanıyor. Bu da demek oluyor ki her modelde ÖTV fiyatlandırması da farklı oluyor. Yine de elektrikli araçlarda ÖTV, içten yanmalı motorla çalışan geleneksel araçlara kıyasla maliyet açısından daha uygun. Bu durum elektrikli araç sahipleri ya da elektrikli araç sahibi olmayı düşünen kişiler için cazip bir tablo oluşturuyor.
Elektrikli araçların ekonomikliği bunlarla sınırlı değildir. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere motor mekanizması çok daha basittir. Bileşeni daha azdır, bu nedenle bakımı çok daha kolaydır ve kullanıcısına masrafı daha düşüktür. Basit bir örnek verirsek, içten yanmalı bir motor, hararet yaptığında bu sorunun kaynağı olabilecek pek çok parça aklınıza gelir, sorunu gidermek için servise gidip belki de hiç hesapta olmayan masraflara girersiniz. Elektrikli motor sistemleri çok daha basit olduğundan kullanıcısına sorun çıkarma olasılıkları çok daha düşük, sorun tespitleri çok daha kolay, sorun giderme yöntemleri ise pratik ve ekonomiktir.
Elektrikli Araç Kullanmak Çevrecidir!
Küresel iklim krizi çağındayız ve bu krizin en büyük sebebi, fosil yakıt kaynaklı karbon salınımlarıdır. Elektrikli otomobiller, fosil yakıt yakmadığı için bu araçlarda egzoz sistemi ve karbon atık yoktur. Bu sayede çevreye zarar vermez. Gelecekte elektrikli araçlar, %100 yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrikle şarj edildiğinde kara ulaşımında karbon ayak izi sıfıra indirilmiş olacak. Elektrikli araçların çevreci özelliği karbon ayak izinin azaltılması ile sınırlı değil tabii.
Bir de gürültü kirliliği vardır. Gürültü kirliliği özellikle şehirlerde içten yanmalı motorlar nedeni ile çok yüksek seviyelere ulaşabiliyor. Süregiden bir dip gürültü hâlini alabiliyor. Yaşam alanınız ya da eviniz çevre yolu gibi yolların yakınındaysa ve ses yalıtımınız üst düzey değilse gürültü kirliliğinden yoğun şekilde etkileniyorsunuz demektir.
Araştırmalar gösteriyor ki; istenmeyen sesler, sinir, saldırganlık, hipertansiyon, yüksek stres, kulak çınlaması ya da kulak uğuldaması, duyma kaybı, uyku bozuklukları gibi pek çok olumsuz sonuç doğurabiliyor. Elektrikli araçların yaygınlaşması ile birlikte maruz kalınan desibel sevileri azalacak ve tüm insanlar için çok daha huzurlu yaşam alanları oluşmasına katkı sağlanacak gibi görünüyor.
